آشنایی با هواپیما ترابری نظامی هرکولس
هواپیما ترابری نظامی سی-130
|
مشخصات هواپیمای ترابری نظامی: هرکولس سی-130 / Hercules C-130 |
| نوع هواپیما: هواپیمای ترابری نظامی |
|
کشورسازنده: ایالات متحده آمریکا |
|
شرکت سازنده: لاکهید آمریکا |
|
تاریخ نخستین پرواز: 1954/08/23 |
|
تاریخ رونمایی: دسامبر 1956 |
|
وضعیت کنونی: در حال تولید ، در حال خدمت رسانی |
|
بکار گیرنده ها: ارتش ایالات متحده آمریکا / نیروی هوایی ارتش جمهوری اسلامی ایران |
| آغاز ساخت: 1954 |
|
تعداد ساخته شده: 2262 فروند |
| قیمت هر فروند: 66/5 میلیون دلار آمریکا |
سی-۱۳۰ هرکولس هواپیمای ترابری نظامی با چهار موتور توربوپراپ است که توسط شرکت لاکهید آمریکا ساخته می‌شود.
سی-۱۳۰ یکی از موفق‌ترین هواپیماهای نظامی تاریخ به شمار می‌رود که تولید آن از اوایل دهه ۱۹۵۰ تاکنون ادامه یافته و در عملیاتهای نظامی، غیرنظامی و بشردوستانه بی‌شماری از آن استفاده شده‌است. این هواپیما که تا سال ۲۰۰۹ حدود ۲۳۰۰ فروند از آن ساخته شده طولانی‌ترین دوره تولید مستمر را در بین تمامی هواپیماهای نظامی به خود اختصاص داده‌است. در سال ۲۰۰۷ این هواپیما پنجمین هواپیمای نظامی (پس از اینگلیش الکتریک کانبرا، بی-۵۲، توپولف تو-۹۵ و بوئینگ کاسی-۱۳) شد که به پنجاهمین سال فعالیت مستمر نظامی خود در کشور کاربر اصلی آن (آمریکا) رسیده‌است.
تاریخچه ساخت هرکولس:
در جنگ کره (53-1950) هواپیماهای ترابری ارتش آمریکا عمدتا متعلق به جنگ جهانی دوم بودند و ارتشآمریکا نیاز به هواپیماهای جدیدتری داشت.
بنابر این در سال 1951 مناقصه ای برای ساخت یک هواپیمایترابری نظامی به اجرا گذاشته شد . در این مناقصه طرح شرکت لاکهیدبرنده و سی-130 نامیده شد که بعدها به هرکولس شهرت یافت .پس از گذراندن آزمایش های متعدد در سال 1956 خط تولید هرکولس راه اندازی شد. به زودی صادرات هرکولس هم آغاز شد و به نیروهای مسلح کشور های دیگر از جمله ایران راه یافت .هرکولس در جنگ ویتنام قابلیت های خود را به خوبی نشان داد . و به راحتی در باند های کوچکی که یک یا دو کیلومتر با ویت کنگ ها فاصله داشتند عملیات نشست و برخاست را انجام می داد . در چنین شرایطی برای اجتناب از برخورد با آتش دشمن ، گاهی زاویه فرود چنان تند بود که خلبان حتی قبل از تماس با زمین ، رانش ملخ های هواپیما را معکوس می کرد !!!! .... و همه این عملیات ها در نامناسب ترین باندها انجام می شد . هرکولس از هر نوع باند شنی ، چمنی ، خاکی و حتی باندهای آلوده به راحتی پرواز می کند . این هواپیما علاوه بر ترابری نظامی به عنوان هواپیمای تجسس و نجات ، گشتزنی ، پیش اخطار هوابرد و حتی بمب افکن هم به کار گرفته شده است. طراح این هواپیما ( ویلس هاکینز ) یکی از برجسته ترین مهندسان شرکت لاکهید بود که هواپیمای سی-130 شاهکار او محسوب می شود. هاکینز در سال 1937 مدرک کارشناسی خود در زمینه مهندسی هوافضا را از دانشگاه میشیگان دریافت نمود و همان سال وارد شرکت لاکهید شد. در سال 1951 که نیروی هوایی ایالات متحده از شرکت هایی چون بویینگ ، داگلاس ، فیرچایلد و لاکهید در خواست کرد یک هواپیمای بابری مقاوم طراحی کنند که ترکیبی از جیپ و کامیون و هواپیما باشد ، گروه طراحی هاکینز دست به کار شدند و هرکولس را طراحی کردند . اما سر طراح لاکهید کلارنس جانسون معتقد بود این طرح فاقد کارایی لازم است و با ارائه آن به نیروی هوایی آمریکا مخالفت می کرد. سرانجام طرح هرکولس و طرح های دیگر همزمان به نیروی هوایی ارائه شدند و ارتش آمریکا هرکولس را از میان رقبای دیگر برگزید . در حال حاضر بیش از 2260 فروند از هواپیماهای سی-130 در 70 نوع مختلف ساخته شده اند که در 67 کشور مشغول به خدمت اند . واین افتخاری بزرگ برای ویلس هاکینز به حساب می آید .
در 14 خرداد ماه سال 1342 نیروی هوایی ارتش به یکی از رویایی ترین هواپیماهای خود یعنی هواپیمای ترابری سی-130 ( هرکولس) مجهز شد . این هواپیماها امکانات ترابری ارتش را به مقیاس فوق العاده ای افزایش دادند. هرکولس دارای 4 موتور است و حداقل به 5 نفر خدمه ( خلبان . کمک خلبان .مهندس پرواز. ناوبر و مامور بارگیری ) نیازمند است. ارتش پس از سال 42 هم مدل های جدیدتر این هواپیما را در قیاس وسیعی به عهده گرفت . ایران در طول جنگ به طور گسترده از هرکولس ها برای تخلیه جروحین،رساندن آذوقه و مهمات به رزمندگان ، جابه جایی نیروها و پیاده کردن چترباز استفاده کرد.
مشخصات:
ایالات متحده آمریکا در شرایطی وارد جنگ کره شد که همهٔ هواپیماهای ترابری نظامی‌اش مثل سی-۴۶ و سی-۴۷ و سی-۱۱۹ (فلائینگ بوکس کار) و سی-۱۲۱ (کانستیلیشن) موتورهای پیستونی داشتند و طرح‌های‌شان متعلّق به جنگ جهانی دوم بود. بنابراین در دوم فوریه ۱۹۵۱ نیروی هوایی ایالات متحده طرح هواپیمای ترابری نظامی با مشخصات زیر را به مناقصه گذاشت:
- قدرت حمل حدود ۱۷۱۴۵ کیلوگرم بارمزد
- امکان پرواز از روی باند صحرایی
- پرواز با سرعت زیاد از ارتفاع پایین
- برد عملیاتی زیاد
هرکولس قابلیت حمل 92 سرباز مسلح ، یا 64 نفر چترباز ، یا 74 نفر بیمار روی برانکارد و یا 22 تن بار را داراست. در زلزله بم هم 14 فروند از این هواپیماها مامور کمک رسانی به زلزله زدگان شدند . این نکته هم جالب است که در تاریخ 7 آبان 1344 یک فروند از این هواپیماها با خدمه و خلبانان ایرانی ، برای اولین بار بر فراز اقیانوس اطلس در آمریکای شمالی فرود آمد ( 25 آبان 1344 ) .هواپیمای ترابری سی-130 هرکولس را باید بدون تردید اسب بارکش نه تنها نیروی هوایی کشورمان ، بلکه بسیاری از نیروهای هوایی کشورهای دیگر جهان به شمار آورد . نیروی هوایی ایران ابتدا در دهه 60 میلادی تعدادی ( سی-130 ) مدل بی را خریداری نمود، ولی بعدا آن ها را به پاکستان فروخته و انواع پیشرفته تر آن یعنی( سی-130 ) ایی و اچ را جایگزین نمود ، که با وجود عمر و کارکرد فراوان ، همچنان سرپا و توانا می باشند.
دولت ایران پیش از انقلاب ۱۳۵۷، ۶۶ فروند از این نوع هواپیما را خریداری کرده بود. گمان می‌رود امروز تنها حدود ۱۵ فروند سی-۱۳۰ در ناوگان هوایی ایران در خدمت باشند. این هواپیما دارای ۴ موتور توربو پراپ است تا در صورت از کار افتادن ۱ یا ۲ موتور، به راحتی قابل پرواز و کنترل باشد.
سانحه های سی-130 در ایران:
فروند آن سقوط کرده اند که در سوانح سقوط این هواپیما تا کنون بیش از ۵۰۰ تن جان خود را از دست داده اند و سرنشینان یکی از این هواپیماها فرماندهان کلیدی جنگ ایران و عراق بوده اند.
- ۶ دسامبر۲۰۰۵ ۱۲۸ کشته، هدر هنگام بازگشت برای فرود اضطراری در فرودگاه مهرآباد با ساختمانی مسکونی برخورد کرد.
- ۲۵ ژوئن۲۰۰۳ ۷ کشته، به خاطر مشکلات فنی سقوط کرد.
- ۲ فوریه۲۰۰۰ ۱۰ کشته، هنگام بلند شدن از فرودگاه مهرآباد سقوط کرده و به یک ایرباس ۳۰۰هواپیمایی هما برخورد کرد.
- ۱۳ مارس۱۹۹۷ ۸۶ کشته، به خاطر نقص موتور نزدیکی مشهد سقوط کرد.
- ۱۷ مارس۱۹۹۴ ۳۲ کشته، بر فراز ارمنستان سرنگون شد.
- ۲ نوامبر۱۹۸۶، ۹۸ کشته
- ۲۹ سپتامبر۱۹۸۱، ۸۰ کشته
- ۱۹ ژوئن۱۹۷۹، ۵ کشته
- ۱۹ سپتامبر۱۹۷۸، ۹ کشته
- ۲۱ دسامبر۱۹۷۶، ۹ کشته
- ۴ ژوئیه۱۹۷۴، تلفات نامشخص
- ۲۸ فوریه۱۹۷۴، ۱۰ کشته
- ۷ آوریل۱۹۶۹، تلفات نامشخص
- ۱۸ آوریل ۱۹۶۷، ۲۳ کشته
- ۹۳/۰۷/۱۷